Η κεραμική της Μεσσήνης

Η Κεραμική της Μεσσήνης ακολουθεί την ιστορική πορεία της πόλης από την ίδρυσή της τον 4ο αι. π.Χ. ως τα ύστερα ρωμαϊκά και τα πρωτοβυζαντινά χρόνια. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η κεραμική των Ελληνιστικών χρόνων από το 320 π.Χ. περίπου ως και τον 1ο αι. π.Χ., η οποία ακολουθεί τους ρυθμούς και τις γενικές τάσεις της εποχής. Το τέλος του 4ου π.Χ. αι. σημαίνει και το τέλος, το θάνατο της γραπτής κεραμικής. Τη θέση της παίρνουν μονόχρωμα αγγεία, είτε τελείως μελανά (μελαμβαφή) είτε τελείως ερυθρά (ερυθροβαφή). Στην κατηγορία των ερυθρών ανήκουν τα Terra Sigillata ή Περγαμηνά (από την Πέργαμο της Μ. Ασίας, οπού εμφανίστηκαν γύρω στο 150 π.Χ. - 50 π.Χ.) και έχουν εμπίεστη ή και ανάγλυφη διακόσμηση. Η παραγωγή τους συνεχίστηκε στην Ιταλία (όπου ονομάζονται Αρρετηνά, από το Arrezo) και σ' όλη την Ανατολή ως τον 7ο - 8ο αι. μ.Χ. Μια ομάδα των τελευταίων ονομάζονται Αφρικανικά (από εργαστήρια της βόρειας Αφρικής). Πρόκειται κυρίως για σκεύη οικιακής χρήσης (πιάτα ρηχά και βαθιά). Στην κατηγορία των μονόχρωμων μελαμβαφών ανήκουν και τα λεγόμενα Μεγαρικά (κυρίως σκύφοι) με ανάγλυφη διακόσμηση κατά κανόνα φυτική, αλλά και με ζώα ή σκηνές της Ιλιάδος, οπότε λέγονται Ομηρικοί σκύφοι. Οι μεγαρικοί σκύφοι είναι πολύ διαδομένα αγγεία από το 250 ως το 100 π.Χ. περίπου.

Τα πλουσιότερα διακοσμημένα αγγεία μπορούν να χωριστούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες, τα σκουρόχρωμα (με έδαφος σκούρο) και τα ανοιχτόχρωμα. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν τα λεγόμενα Δυτικής Κλιτύος (West Slope) που εμφανίζονται στην Αττική από τον 4ον αι. π.Χ. και συνεχίζονται σε τοπικά εργαστήρια ως τον 2ο αι. π.Χ. περίπου. Στην κατηγορία των ανοιχτόχρωμων ανήκουν α) η ομάδα Λάγυνος, που απαντά στα ανατολικά της Αδριατικής γύρω στα 150 π.Χ. (πάνω σε λευκά επίχρισμα, φυτικά κυρίως κοσμήματα σε μαύρο ή καφέ), β) τα αγγεία Hadra της Αλεξάνδρειας (260 - 210 π.Χ. περίπου), κυρίως υδρίες πού το σώμα τους καλύπτεται είτε με λευκό επίχρισμα (οπότε φέρουν πολύχρωμα κοσμήματα), είτε με κίτρινο επίχρισμα (οπότε ή διακόσμηση γίνεται με μαύρο ή καφέ). Τα αγγεία αυτά χρησιμοποιούνταν συνήθως ως τεφροδόχα σε τάφους.